Ebû İshak es-Saffâr’ın Kelâm Yöntemi

Yazar: Abdullah Demir

Bu kitapta, “Zâhid es-Saffâr” şeklinde tanınan ünlü âlim Ebû İshak İbrâhim b. İsmâil es-Saffâr el-Buhârî’nin (ö. 534/1139) kelâm yöntemi konu edilmektedir. Batı Karahanlılar’ın hâkimiyet döneminde Buhara’da yaşayan Saffâr; akla, nakle ve duyuma dayalı bilgilerin kendi alanlarında belirleyici olduğunu düşünen ve bu kaynaklara dayalı olarak kelâmî görüşlerini sistematik bir şekilde temellendiren bir Mâtürîdî âlimidir.

Mâtürîdî mezhebinin teşekkül ettiği Mâverâünnehir bölgesinin XI-XII. yüzyıllardaki siyasî, sosyoekonomik ve ilmî durumu ile bölgede varlık gösteren din, mezhep ve felsefî akımların etkinliklerinin de incelendiği bu çalışmada, Saffâr’ın hayatı ve ilmî kişiliği, temel kaynaklara dayalı olarak ele alındı. Batı Karahanlılar dönemi Hanefî-Mâtürîdî kelâm ve fıkıh literatürü, Saffâr’ın günümüze ulaşan Telhîsü’l-edille ve Risâle fi’l-kelâm adlı eserleri merkeze alınarak karşılaştırmalı bir okumaya tâbi tutuldu. Kelâm ilmine verdiği değer ve kelâm müdafaası ortaya konulduktan sonra onun bilginin tanımı, imkânı, kaynakları ve bilgi türleri hakkındaki görüşü ile savunduğu ve eleştirdiği bilgi anlayışları ele alındı. Eserin sonunda, kullandığı yönteme bağlı olarak Saffâr’ın ulaştığı dinî-kelâmî görüşleri hangi istidlâl türleri ile temellendirdiği ve savunduğu, örneklerle açıklandı.

Ebû İshak es-Saffâr’ın Kelâm Yöntemi. Ankara: İSAM Yayınları, 2018