Son Güncelleme Tarihi: 2019-09-18 10:48
ULAŞIM
AMAÇ VE GEREKÇE
Din - bilim ilişkisi, Rönesans ve aydınlanma ile birlikte Hıristiyan batıda sorgulanarak ele alınmıştır. Bunun öncesinde batı dünyasında din temsilcileri olarak kabul edilen kilise mensupları ile bilimsel keşiflerde bulunan bilim insanları arasında bir mücadele ve çatışmanın başladığı görülmektedir. Bunun neticesinde kilisenin etkisi ile bazı düşünürler, cezalandırılmış, işkencelere maruz bırakılmış, hatta öldürülmüşlerdir. Kiliselerin dogmatik din anlayışına, âdeta bir isyan hareketi başlamış, nihayetinde Hristiyanlıktaki Tanrı tasavvuruna tepki olarak ateizm; peygamber tasavvuruna reddiye niteliğinde de deizm ve bunlara benzer bir takım akımlar tezahür etmiştir.
Aslında din-bilim ilişkisi sadece Hristiyan batı dünyasına has bir sorun olmaktan ziyade, insanlığın ve dinin olduğu her toplumda karşılaşılabilecek bir problem olarak görülebilir. XIX. yy ve XX yy.’nin başlarında benzer tartışmaların İslam dünyasında da cereyan ettiği görülmektedir. Düzenlenmesi planlanan bu sempozyumda, genel olarak ‘din’ olgusuna dikkat çekilmekle beraber, daha çok Müslümanların dini olan İslam dini kast edilmiştir. Bilim ifadesiyle de günümüzde pozitif bilimler olarak görülen, Gazalî’nin nazari ilimler diye isimlendirdiği, âlemdeki cisimleri yani gökleri, yıldızları, hayvanları, toprağı, ateşi, suyu, bitkileri, madenleri konu edinen ve bunların değişim ve bileşimlerinin inceleyen ilimler amaçlanmıştır.
Bu sempozyumda değerlendirilmeleri ve çözümler aranması hedeflenen problemler şunlardır: Hz. Peygamber döneminden başlayıp günümüze kadar gelen İslam medeniyetinde din-bilim çatışması yaşanmış mıdır? Yaşanmışsa hangi dönemlerde ve boyutlarda gerçekleşmiş, sınırları nereye kadar uzanmıştır? Özü itibariyle din ile bilim çatışır mı? Bilim, dinî öğretilerle çelişecek veriler öne sürebilir mi? Eğer din ile bilim çatışırsa, bu çelişkiyi gidermek için nasıl bir yöntem takip edilmelidir? Dinin öğretileri, bilimin verileri lehine te’vil edilebilir mi? Dinin lehine karar vermek adına bilimsel verilerin neticeleri görmezden gelinir mi? Din ile bilimin verileri uzlaştırılmadan tamamen birbirinden farklı iki saha olarak değerlendirilebilir mi? Bu bağlamda din, sadece inanılması gereken veya insanın iç âlemiyle ilgili olan alan; bilim ise insanın duyularıyla müşahede edebildiği, akıl-duyu ilişkisinden hareketle elde edebildiği sahadan ibaret olarak ayrıştırılabilir mi?
Anılan bu problemler karşısında, insanlık tarihinde din ile bilimi birbirinden ayrıştırma ya da birbiriyle uzlaştırma çabasında olan iki kesimin olduğu söylenebilir. Zira bazı düşünürler, bilimsel gerçeklikleri tamamen objektif olarak görmüş ve bilimin verilerini inanca dönüştürebilme mücadelesi vermişlerdir. Dini de tamamen sübjektif bir tecrübe olarak değerlendirmiş ve dini öğretileri, bilimsel verilerden uzak, sadece bireysel bir tecrübe seviyesine indirgeme gayreti içine girmişlerdir. Hâlbuki bilim, yüzde yüz objektiflik içerisinde verilerini sunmadığı gibi din de pek çok pozitivist düşünürün iddia ettiği gibi yüzde yüz sübjektif bir bilgi ve öğreti sunmaz. Bununla beraber din, sadece duygu ve düşünceye yönelik olan ilkeler üzerine bina edilmemiş ve tamamen bilgiden arınmış bir yapıda da değildir. Bilakis dinî tecrübenin, sadece duygusal bir olgu olmayıp, tecrübe edilen varlıklarla ilgili bir takım terimler ve inançları içerdiği söylenebilir. Dolayısıyla din ile bilimin, birbirinden tamamen ayrıştırılabilecek ve kesin çizgilerle aralarına sınır çizilebilecek iki olgu olmadığını söylemek mümkündür.
İslam düşünce tarihinde de kimi mütefekkirler, din ile bilimin birbirinin alternatifi olmadığını, aksine bilimsel veriler ve dinî öğretilerin bir bakıma birbirine paralellik arz ettiğini, dolayısıyla aynı dünyanın ayrı ifadeleri olduğunu, birçok yönden birbirini desteklediğini ve beslediğini ifade eden görüşler beyan etmişlerdir. Bunlara göre hem din hem de bilim, farklı metotlarına rağmen nihaî hedeflerinde birleşebilme imkânı da bulunan birer olgudur. Diğer bir ifadeyle din ile bilimin her ikisi de hakikate ulaşmayı kendisine amaç edinmiştir. Bununla beraber bu yönde görüş beyan edenler, din ile bilim arasında terminolojik, metodolojik ve ulaştıkları veriler açısından bir takım farklılıkların bulunduğunu da ifade etmişlerdir.
İslâm düşünce geleneğinde bilgi kaynakları vahiy, duyular ve akıl olarak belirlenmiştir. İslâm’ın akıl ve duyuları bilgi kaynağı olarak kabul etmesi, modern dönem bilimsel anlayışla paralellik arz etmektedir. Şu var ki İslam düşünce geleneği, bunların yanı sıra haberi de bilgi kaynağı olarak kabul etmektedir. Kur’an, Allah-insan-âlem üçlüsünden hareketle bir takım bilgiler vermektedir. Kur’anî bilgilerin bir kısmı ğayb âlemiyle diğer bir kısmı da şehadet âlemiyle ilgilidir. Ğayb âlemiyle ilgili olanları, insanın akıl-duyu ilişkisi bağlamında elde edebileceği bilgiler değildir. Ancak şehadet âlemiyle ilgili olanları insanın akıl-duyu ilişkisi vasıtasıyla ulaşabileceği bilgilerdir. İslam düşünce geleneği her iki çeşit bilgiyle dikkate alırken; bilimin sadece şehadet âlemiyle ilgili olan bilgi çeşidiyle alakadar olduğu görülmektedir. Aslında âlem, Kur’an’ın sünnetullah diye ifade ettiği bir takım tabiî ve sosyal kanunlar dâhilinde varlığını sürdürmektedir. Dolayısıyla pozitif ilimlerin konusu olan bu kanunlar ile din aynı kaynaktan çıkmıştır ki bu kaynak her ikisinin de yaratıcısı ve sahibi olan Allah’tır. Kaynağı aynı olan din ve âlemdeki kanunları araştıran bilimin, birbiriyle uyum içerisinde olması beklenir. Kur’an’a göre âlemdeki bu kanunlar, tamamen Allah’ın irade ve izniyle işlemektedir. Ayrıca Kur’ân, varlıklar üzerinde tefekkür ve tedebbür ederek, bilinenlerden hareketle bilinmeyenlere ulaşmaya davet etmektedir.
Günümüzde din ile bilimi ayrıştırma gayretinde olanlar olduğu gibi, her ikisini uzlaştırmak için çaba sarf edenleri de İslâm coğrafyasında gözlemlemek mümkündür. Genel anlamda toplumun her kesimini özel anlamda ise din sahasında uzmanlaşan ve uzay çağında bilimsel yöntemler kullanarak bir takım bilimsel verilere ulaşan bilim adamlarını ilgilendiren bu denli ihtilafın yaşandığı bir konuyu bireysel olarak çözmek yerine sistematik bir şekilde ele almak daha isabetli görünmektedir. Dolayısıyla düzenlenecek olan “Uluslararası İslam Düşünce Geleneğinde Din-Bilim İlişkisi” adlı sempozyum, din ile bilimin sahasını, argümanlarını, metodolojilerini, birbiriyle olan ilişkilerini sistemli bir şekilde ele alarak, İslam düşüncesi çerçevesinde ve bilimsel veriler ışığında tartışma amacını taşımaktadır.
SEMPOZYUMUN TASLAĞI ve ALT BAŞLIKLARI
A. XXIV. Kelam Anabillim Dalları Koordinasyon Toplantısı
Lisans ve Lisansüstü Eğitim - Öğretime ilişkin problemleri ele alan tebliğ ve müzakereler.
B. “İslam Düşünce Geleneğinde Din-Bilim İlişkisi” Başlıklı Sempozyum
Ana Başlıklar:
SEMPOZYUM ONURSAL BAŞKANI / HONORARY PRESİDENT/ الرئيس الفخريّ
Prof. Dr. Mustafa Doğan KARACOŞKUN, Kilis 7 Aralık Üniversitesi Rektörü
DÜZENLEME VE YÜRÜTME KURULU /ORGANIZATIONAL AND EXECUTIVE BOARD/ لجنة التنفيذ والتنظيم
Prof. Dr. İlyas ÇELEBİ ( 29 Mayıs Üniversitesi)
Prof. Dr. Şaban Ali DÜZGÜN (Ankara Üniversitesi)
Prof. Dr. Hatice KELPETİN ARPAGUŞ (Marmara Üniversitesi)
Doç. Dr. Mahmut ÇINAR ( Gaziantep Üniversitesi)
Doç. Dr. Halil ALDEMİR (Kilis 7 Aralık Üniversitesi)
Doç. Dr. Emrullah FATİŞ (Kilis 7 Aralık Üniversitesi)
Dr. Mehmet ŞAŞA (Kilis 7 Aralık Üniversitesi)
Dr. Muharrem ŞAHİNER (Kilis 7 Aralık Üniversitesi)
Dr. Mehmet KARAKUŞ (Kilis 7 Aralık Üniversitesi)
Dr. Üzeyir KÖSE (Kilis 7 Aralık Üniversitesi)
BİLİM ve DANIŞMA KURULU / SCIENTIFIC and ADVİSORY BOARD/
Prof. Dr. Abdülgaffar ASLAN
Prof. Dr. Abdülhamit SİNANOĞLU
Prof. Dr. Ahmet AKBULUT
Prof. Dr. Ahmet Bülent BALOĞLU
Prof. Dr. Ahmet ERKOL
Prof. Dr. Ahmet Saim KILAVUZ
Prof. Dr. Cağfer KARADAŞ
Prof. Dr. Cemalettin ERDEMCİ
Prof. Dr. Erkan YAR
Prof. Dr. Fethi Kerim KAZANÇ
Prof. Dr. Fikret KARAMAN
Prof. Dr. Hamdi GÜNDOĞAR
Prof. Dr. Hatice KELPETİN ARPAGUŞ
Prof. Dr. Hulusi ARSLAN
Prof. Dr. Hülya ALPER
Prof. Dr. Hüseyin AYDIN
Prof. Dr. İbrahim COŞKUN
Prof. Dr. İlhami GÜLER
Prof. Dr. İlyas ÇELEBİ
Prof. Dr. İsa DOĞAN
Prof. Dr. İsa YÜCEER
Prof. Dr. Kamil GÜNEŞ
Prof. Dr. M. Sait ÖZERVARLI
Prof. Dr. Mahmut AY
Prof. Dr. Mehmet BAKTIR
Prof. Dr. Mehmet EVKURAN
Prof. Dr. Metin ÖZDEMİR
Prof. Dr. Metin YURDAGÜR
Prof. Dr. Muammer ESEN
Prof. Dr. Muhammed YAZICI
Prof. Dr. Musa KOÇAR
Prof. Dr. Mustafa Saim YEPREM
Prof. Dr. Mustafa SİNANOĞLU
Prof. Dr. Osman KARADENİZ
Prof. Dr. Ömer AYDIN
Prof. Dr. Özcan TAŞÇI
Prof. Dr. Ramazan ALTINTAŞ
Prof. Dr. Ramazan BİÇER
Prof. Dr. Ramazan YILDIRIM
Prof. Dr. Recep ARDOĞAN
Prof. Dr. Resul ÖZTÜRK
Prof. Dr. Salih Sabri YAVUZ
Prof. Dr. Sinan ÖGE
Prof. Dr. Süleyman AKKUŞ
Prof. Dr. Şaban Ali DÜZGÜN
Prof. Dr. Şerafettin GÖLCÜK
Prof. Dr. Temel YEŞİLYURT
Prof. Dr. Tevfik YÜCEDOĞRU
Prof. Dr. Vecihi SÖNMEZ
Prof. Dr. Yusuf Şevki YAVUZ
Doç. Dr. Emrullah FATİŞ
Doç. Dr. Fadıl AYGAN
Doç. Dr. M. Sait GEÇİT
Doç. Dr. Mahmut ÇINAR
Doç. Dr. Mehmet BULĞEN
Doç. Dr. Mustafa ÜNVERDİ
Doç. Dr. Veysi ÜNVERDİ
SEMPOZYUM TAKVİMİ / SYMPOSIUM CALENDAR/ تاريخ المؤتمر
Tebliğ Özetlerinin Son Gönderilme Tarihi / Deadline Abstract Submission/آخر تاريخ لإرسال ملخصات الأبحاث : 15 Mayıs/ May 15, 2019
Değerlendirme Sonucunun Duyurulması / Announcement of Evaluation Result: 1 Haziran/ Jun 1, 2019
Tebliğ Metinlerinin Teslim Tarihi/ Deadline Full Text Submission/ تاريخ تسليم البحوث : 30 Ağustos / August 30, 2019
Katılımcılar İçin Son Başvuru Tarihi : 1 Eylül / September 1, 2019
Sempozyum Tarihi/ Date of the Symposium/ تاريخ المؤتمر : 20-22 Eylül, 2019
Sempozyum İletişim Adresi: Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi / Merkez Kampüs, Kilis
Contact address: Kilis 7 Aralık University Theology Faculty, Kilis
عنوان اتصال المؤتمر: جامعة كلّيس كلية الإلهيات كلّيس
Tlf: 0 348 814 26 66
Fax/ الفاكس: 0 348 813 93 24
e- posta/ البريد الالكتروني: kelamkoordinasyon2019@gmail.com
Sempozyum web duyuru adresi: www.kelam.org
Symposium web announcement address/ عنوان إعلان رابط الاتصال: www.kelam.org
Kilis 7 Aralık Ünivesitesi Web adresi: http://www.kilis.edu.tr/
SEKRETERYA / SECRETARIAT/ سكرتيريا
Dr. Öğr. Üyesi Mehmet ŞAŞA 0506 58788 37
Arş. Gör. / Researcher Assistant: Sercan ÇAMLI 0536 071 48 27 sercancamli@kilis.edu.tr camli.sercan@gmail.com
Arş. Gör. / Researcher Assistant: Ramazan ÇOBAN 0545 391 23 51ramazancoban@kilis.edu.tr